Akne, yalnızca ergenlikte değil her yaşta görülebilen ve hem cildi hem de yaşam kalitesini etkileyen bir sorundur. Bu yazıda aknenin nedenlerini, tetikleyicilerini, etkin tedavi yaklaşımlarını ve iz bakımını net ve anlaşılır şekilde ele alıyoruz.
Akne, her yaşta ortaya çıkabilen ancak özellikle ergenlik döneminde daha yoğun yaşanan kronik bir cilt sorunudur. Temelde kıl kökü ya da kıl köklerinde bulunan yağ bezlerinin iltihaplanması sonucu oluşur. Kıl köklerindeki yağ bezleri, cilt yüzeyinin nemlenmesi ve korunmasını sağlayan, sebum adı verilen bir bileşen üretir. Sebumun fazla salgılanması ise ölü cilt hücrelerinin birikmesine ve gözeneklerin tıkanmasına yol açar. Bu duruma bakterilerin de eşlik etmesi akne oluşum sürecini hızlandırabilir.
Hamilelik, menopoz, ergenlikte yaşanan hormonal değişiklikler, ailede akne geçmişi olması, stres, sağlıksız beslenme alışkanlıkları ve kozmetik ürünlerin yanlış kullanımı da aknenin ortaya çıkmasına katkıda bulunabilir. Akne hem fiziksel hem de psikolojik anlamda kişiyi etkileyebilir. Tedavi aknenin çıkış nedenine göre hekim tarafından belirlenir ve cilt bakımından medikal desteğe, yaşam tarzının değiştirilmesine kadar multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. (1)(2) Akne neden oluşur öğrenmek ve akne tedavisi hakkında fikir almak için yazımızı okumaya devam edin…
Akne oluşumunda en önemli faktör genetik yatkınlık ve hormonlardır. Ancak çevresel etkenler ile yaşam tarzı alışkanlıklarının da etkisi göz ardı edilemez. Ergenlik dönemi, gebelik, regl dönemindeki hormon değişiklikleri ya da sağlıksız beslenme alışkanlıkları sebum üretiminde artışa ve akneye neden olabilir. Aşırı şeker içeren glisemik indeksi yüksek besinler, işlenmiş gıdalar (sucuk, salam, sosis), rafine undan hazırlanan besinler ve süt ürünleri de bazı kişilerde akne oluşumunu tetikleyebilir. Buna ek olarak stres seviyesinde artma kortizol hormonu seviyelerinde de artışa neden olarak vücuttaki iltihaplanmayı arttırabilir. İltihaplanmanın artışı cilt hücrelerini de etkileyerek akneyi tetikleyebilir. Ayrıca cilt tipine uygun olmayan cilt bakım ve kozmetik ürünlerin kullanımı, cilt bakımına gereken özenin gösterilmemesi ve bazı ilaçların yan etkisi de akne oluşumuna katkıda bulunabilir. (1)(2)(3)
Akne, ergenlik döneminde geçici bir cilt sorunu gibi görülebilir ancak tedavi edilmediğinde psikolojik ve fiziksel anlamda kalıcı izler bırakabilir. Kontrol altına alınmayan kronik akne, cilt dokusunda derin iltihaplanmalara neden olabilir ve bu durum yara izi ile sonuçlanabilir. Aynı zamanda ciltteki bu iltihaplanma tedavi edilmediğinde hiperpigmentasyon adı verilen cilt lekelenmelerine yol açabilir. Tedavi edilmeyen akne nedeniyle ortaya çıkan yara izleri ve cilt lekelenmelerini ilerleyen dönemlerde tedavi etmek ise oldukça zordur. Ciltteki akneli görünüm kişide özgüven kaybına ve sosyal hayattan çekilme gibi psikolojik durumlara neden olabilir. Kişide kaygı ve depresyon riski artabilir. Ergenlik dönemi boyunca aknenin tedavi edilmemesi durumu kronikleştirir ve aknelerin yetişkinlik döneminde de çıkmasına yol açabilir. Erken dönemde aknenin kontrol altına alınması için dermatolojik bir tedavi almak, sağlıklı alışkanlıklar benimsemek, kronik akne nedeniyle gelişebilecek yara izi ve hiperpigmentasyon riskini azaltabilir. Böylece kişinin yaşam kalitesinin de artmasını sağlayabilir. (1)(2)(3)(4)(5)
Akne tedavisinde amaç; mevcut lezyonları iyileştirmek, yenilerinin oluşmasını önlemek ve ciltte kalıcı izlerin gelişmesini engellemektir.
Tedavi yöntemleri:
Destekleyici bakım önerileri:
⚠️ Unutulmamalı:
Karma, yağlı ve akne eğilimli ciltler için günlük arındırıcı temizleme jeli
Karma ve Yağlı Ciltler
Akne eğilimli ciltler için sivilce, siyah nokta ve akne lekesi oluşumunu engellemeye yardımcı, erken yaşlanma belirtilerine karşı etkili bakım serumu
Yaşlanma Karşıtı
Kurutucu dermatolojik uygulama sonucu yoğun kuruluk yaşayan ciltlere özel yoğun nemlendirici ve yatıştırıcı bakım kremi
Akne Tedavisi Gören Akne Eğilimli Ciltler
default
Karma ve Yağlı Ciltler
Akne geçse bile bazı durumlarda geriye kalıcı izler bırakabilir. Akne izlerinin tedavisi, izin durumuna göre belirlenir. Hafif cilt lekelenmelerinde güneş koruyucu kremlerin kullanılması ve C vitamini, asit bazlı kremler ile retinoidler faydalı olabilir. Sivilce izleri daha derin ise dermatolog tavsiyesi ve eşliğinde kimyasal peeling, dermal dolgu, lazer tedavisi microneedling gibi yöntemler uygulanabilir. Cilt yenilenmesini desteklemek amacıyla PRP ve fraksiyonel lazer uygulamalarına da başvurulabilir. Dermatolog kontrolünde kişiye özel tedavi planı uygulanması, erken müdahale, düzenli ve doğru cilt bakımı akne izlerinin tedavisinde önemli bir adımdır. (8)(9)(10)
Akneli cilt bakımında hedef gözeneklerin tıkanmasını önlemektir. Buna ek olarak cildin sebum dengesini sağlamak ve iltihaplanmayı azaltmak da amaçlanır. Akneli cilt bakımında ilk adım sabah ve akşam olmak üzere günde iki kez cilt tipine uygun yüz temizleyici ile cildi temizlemek olmalıdır. Yüz temizliği için karma ve yağlı ciltlere özel Bioderma Sébium Foaming Jel kullanılabilir. Aşırı yıkamak ya da tahriş edici/çok güçlü içerikli ürünler kullanmak cildin kurumasına neden olarak akne izini derinleştirebilir.
Yıkama sonrası cildi nemlendirmek için non-komedojenik yani gözenekleri tıkamayan, akne eğilimli ciltlere özel Bioderma Sébium Hydra ya da Bioderma Sébium Kerato+ kullanılabilir. Nemlendirici sonrası akne için güneş kremi kullanmayı unutmamak önemlidir. Güneş koruyucu olarak Bioderma AKN Mat SPF 30 veya Bioderma Photoderm XDefense Ultra-Fluid SPF 50+ tercih edilebilir. Cilt hücrelerini aşındıran peeling uygulamalarından kaçınılmalı ve dermatolog önerisiyle salisilik asit içeren ürünler kullanılmalıdır. Sivilceleri sıkmak hem sivilce etrafındaki sağlıklı cilt dokusunun bozulmasına hem de yara izi oluşumuna neden olabilir. Bu nedenle sivilceler sıkılmamalıdır. Akneli cilt bakımını desteklemek için sağlıklı beslenmek, bol su içmek, düzenli egzersiz yapmak, uyku kalitesine dikkat etmek ve stres yönetimine özen göstermek büyük önem taşır. (3)(6)(11) (12(13)
Karma, yağlı ve akne eğilimli ciltler için günlük arındırıcı temizleme jeli
Karma ve Yağlı Ciltler
default
Karma ve Yağlı Ciltler
Akne gelişimi ve tedavisinde beslenme etkili bir rol oynayabilir. Yapılan çalışmalarda cilt sağlığının desteklenmesinde bazı vitaminlerin etkili olduğu gösterilmiştir. Cilt hücrelerinin yenilenmesini destekleyen A vitamini ve retinoidler, gözeneklerin tıkanmasını önlemeye yardımcı olarak akne tedavisini destekleyebilir. Bağışıklık sistemi normal fonksiyonlarını destekleyen D vitamini iltihaplanmanın azalmasına yardımcı olabilir. Güçlü bir antioksidan olan E vitamini cilt hücrelerini, serbest radikal hasarına karşı koruyarak akne gelişimini azaltmaya yardımcı olabilir. Cilt bariyerinin güçlenmesine yardımcı olan B grubu vitaminleri ve özellikle niasinamid, akne oluşumunun önlenmesinde önemli rol oynayabilir. Buna ek olarak yara iyileşmesinin desteklenmesinde ve iltihaplanmanın azalmasında kritik öneme sahip C vitamini ve çinko, akne tedavisinin etkinliğini artırabilir. Vitamin takviyeleri kullanmadan önce mutlaka dermatolog veya hekime danışmak gerektiği unutulmamalıdır. (14)(15)
Bitkisel doğal içeriklerin bazıları iltihap önleyici ve antibakteriyel özelliklere sahiptir. Bu özellikleri sayesinde sivilce tedavisini destekleyici rol oynayabilir. Güçlü bir antioksidan ve iltihap önleyici özelliğe sahip kurkumin bileşeni içeren zerdeçal; akne nedeniyle gelişen cilt kızarıklıklarının ve şişliklerinin önlenmesine yardımcı olabilir. Antimikrobiyal özelliğe sahip gingerol bileşeni içeren zencefill, sivilceye neden olan bakterilerin çoğalmasını önleyebilir ve azalmasını sağlayabilir. Yatıştırıcı özelliği ile dikkat çeken aloe vera, cildin doğal bir şekilde nemlenmesine katkıda bulunur ve yara iyileşmesi ile cilt kızarıklarının önlenmesinde faydalı olabilir. Ancak bitkisel ürünlerin etkisi kişiden kişiye değişebilir ve dermatolog tarafından uygulanan medikal tedaviye destek olabilir. Tek başına akne tedavisi üzerinde kalıcı bir çözüm sağlayamazlar. (16)(17)(18)
Sivilce en hızlı ve sorunsuz şekilde bir dermatolog eşliğinde cilt tipine uygun ürünler kullanıldığında geçebilir. Buna ek olarak tedaviyi desteklemek için cilt bakımına özen göstermek, gözenekleri tıkamayan cilt bakım ürünleri kullanmak, sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları edinmek önemlidir.
Çok sivilce çıkmasının temel nedeni özellikle ergenlik, adet gibi hormon değişikliğinin yaşandığı dönemlerde dalgalanan hormon seviyeleridir.Buna ek olarak aşırı şekerli ve işlenmiş gıdalarla beslenme, cilt bakımına gereken önemin verilmemesi ve cilt tipine uygun olmayan ürünlerle cilt bakımı yapılması sayılabilir.
Hormon dengesizlikleri, sağlıksız beslenme alışkanlıkları, aşırı sebum üretimi gibi faktörlerin yanı sıra yağlı saçların alına teması, şapka, toka, bere gibi eşyaların kullanımı gibi dış etkenler alında sivilce çıkmasına neden olabilir.
Sivilcenin çeşidine göre kaybolma süresi değişiklik gösterir. Hafif sivilceler örneğin siyah noktalar birkaç gün; iltihap içeren büyük sivilceler ise 1-3 hafta içinde geçebilir. Daha derinde kistik bir yapıya neden olan sivilcelerin tedavisi aylarca sürebilir ve hatta iz bırakabilir.
Sivilce sıkılmamalıdır. Sıkıldığında etrafındaki sağlıklı cilt hücreleri hasar görebilir ve sivilce içindeki iltihap diğer cilt hücrelerine yayılarak sivilcelerin sayısı artabilir.
Çikolata, özellikle yüksek şekerli ve süt ürünleri kullanılarak hazırlandıysa doğrudan sivilce yapmaz ancak akne oluşumunu tetikleyebilir.
Zerdeçal, zencefil, aloe vera gibi doğal bitkisel ürünler, sivilcelerin meydana getirdiği kızarıklık, şişkinlik, yangı hissi gibi semptomların hafiflemesine yardımcı olabilir. Ancak tek başına kalıcı bir çözüm değildir. Dermatolog kontrolünde uygulanan tedaviyi destekleyebilir.
Salisilik asit, benzoil peroksit ya da retinoid gibi kozmetik ürünler hafif sivilcelenme vakalarında etkili olabilir. Orta ve şiddetli sivilce tedavisi dermatolog tarafından yapılmalıdır. Salisilik asit ve malik asit içeren Bioderma Sébium Kerato+ tercih edilebilir.
Yüzeysel ve orta derinlikte sivilce izlerinin tedavisinde etkili olabilir. Ancak derin izlerde genellikle lazer ve mikroneedling yöntemleri tercih edilir. Tedaviyi desteklemek amacıyla nemlendirici olarak Bioderma Sébium Kerato+ veya Bioderma Sébium Hydra kullanılabilir. Bu süreçte güneş koruması oldukça önemlidir. Güneş koruyucu olarak Bioderma AKN Mat SPF 30 veya Bioderma Photoderm XDefense Ultra-Fluid SPF 50+ tercih edilebilir.
Hayır ancak karaciğer sağlığını bozan sağlıksız beslenme alışkanlıkları dolaylı olarak akne oluşumunu tetikleyebilir.
Hayır ancak soğuk kompres, salisilk asit, benzoil peroksit gibi ürünler kızarıklık ve şişliğin kısa sürede azalmasını sağlayabilir. Kalıcı çözüm değildir, sivilcenin iyileşmesi günler, haftalar hatta aylar alabilir.
Sivilce genel olarak yağ bezlerinin yoğun olduğu alın, yanak, çene, burun göğüs, omuz ve sırtta çıkar.
Hafif ve orta şiddetli sivilce tedavisinde salisilik asit, benzoil peroksit ya da retinoid içeren sivilce kremleri etkili olabilir. Bu kremlerin kullanımı dermatolog önerisiyle olmalıdır ve şiddetli akne tedavisinde tek başına yeterli olmayabilir. Sivilce tedavisinde en etkili kremler arasında Bioderma Sébium Kerato+ ve Bioderma Sébium Hydra yer alır.
Sivilce maskeleri, ciltteki fazla sebumun emilmesine yardımcı olarak sivilce tedavisini destekleyebilir. Tek başına tedavi değildir, özellikle orta ve şiddetli akne durumunda dermatolog önerisiyle tedaviyi destekleme amacıyla kullanılabilir.
Çay ağacı yağı, aloe vera, zerdeçal, yeşil çay özü gibi bitkisel tedaviler sivilceye iyi gelebilir. Ancak etkileri kişiseldir ve kullanmadan önce dermatoloğa danışılmalıdır.
Cilt tipine uygun ürünler dermatolog önerisi ile kullanılabilir. Genellikle benzoil peroksit, salisilik asit, kükürt veya çay ağacı yağı içeren ürünler uygulanabilir. Bioderma Sébium Kerato+ ve Bioderma Sébium Hydra sivilcelerin kurutulmasında etkili nemlendiriciler arasındadır.
Akne; kıl köklerinin iltihaplanması sonucu gözeneklerin tıkanması sonucu gelişen bir cilt sorunudur. Sivilce aknenin bir belirtisi yani iltihaplanma sonucu gelişen lezyondur.
Genellikle yüz, sırt, göğüs ve omuzlarda siyah nokta, beyaz nokta ya da kırmızı iltihaplı şişlikler ile içi irinli lezyonlar akne belirtisi olarak kabul edilir.
Akne sıkıldığında etrafındaki sağlıklı cilt hücreleri de hasar görebilir. Ayrıca içindeki iltihaplı bileşenler diğer hücreleri de etkileyerek sivilcenin yayılmasına neden olabilir.
Ergenlik dönemindeki hafif akneler, hormonlar dengelendiğinde kendi kendine geçebilir. Orta ve şiddetli akne vakaları ise dermatolog kontrolünde tedavi edilmelidir aksi halde kalıcı izler bırakabilir.
Şeker oranı yüksek besinler, işlenmiş gıdalar, rafine undan yapılmış besinler, fast food beslenme, kızartmalar, süt ürünlerinin aşırı tüketimi sivilce oluşumunu tetikleyebilir.
Sivilce çıktığında sıkmaktan kaçınmalı, nazikçe temizlenmeli ve salisik asit veya benzoil peroksit içeren ürünler kullanılmalıdır.
Hayır gelmez, aksine içeriğindeki mentol ve florür gibi bileşenler cildin tahriş olmasına neden olarak şişkinlik ve kızarıklığı artırabilir.
Isırgan otu, antioksidan bileşenler içerir ve iltihap önleyici özellik sergileyebilir. Isırgan otu çayı içmek ya da sivilce üzerine ısırgan otu bileşenleri içeren ürünler kullanmak sivilce oluşumunun önlenmesine ve tedavisine katkı sağlayabilir. Ancak tek başına yeterli değildir, dermatolog tarafından önerilen tedaviye destek olabilir. (19)
Sarımsak doğal antibiyotik bileşenler içerir ancak sivilce üzerine sürüldüğünde tahrişe neden olarak sivilceyi kötüleştirebilir.
Sivilce üstüne yara bandı yapıştırıldığında cildin nefes alması önlenebilir ve bu da bakterilerin çoğalmasına neden olabilir. Bu nedenle önerilmez.
Karbonat cildin kurumasına neden olarak sivilceyi önleyebilir ancak cildin doğal pH dengesi üzerinde olumsuz etki yaratır. Bu nedenle önerilmez.
Sivilce tedavisinde çay ağacı yağı, aloe vera, zencefil, zerdeçal gibi doğal bileşenler içeren maskeler kullanılabilir ancak tek başına yeterli değildir. Dermatolog tarafından önerilen tedaviyi desteklemek amacıyla uygulanabilir.
Sivilce detoksu adı altında herhangi bir bilimsel detoks yöntemi yoktur.
Hayır bulaşıcı değildir, temas ya da eşyaların ortak kullanılması sivilcelenmeye yol açmaz.
Kulak arkasında sivilce genellikle bu bölgedeki yağ bezlerinin tıkanması, hijyen eksikliği, saç ürünlerinin kalıntı bırakması ve terleme sonucu gözeneklerin tıkanması nedeniyle oluşabilir.
Kullanılan Kaynaklar:
