Güneş yanığının nedenlerini, derecelerini ve cildimizde bıraktığı etkileri anlaşılır şekilde ele alıyor; ilk müdahaleden evde bakım adımlarına kadar pratik önerileri paylaşıyoruz. Hangi içerikler ve ürünlerin rahatlatmaya yardımcı olabileceğini, ne zaman doktora başvurmamız gerektiğini ve en etkili korunma yöntemlerini bu yazıda birlikte öğreniyoruz.
Cildin, güneşin zararlı ışınlarına karşı korunmasız bir şekilde uzun süre maruz kalması güneş yanıklarına neden olabilir. Güneş yanıkları akut bir cilt sorunudur ve cilt ısısında artış, kızarma, hassasiyet ve şiddetli durumlarda su kabarcıkları ile karakterizedir. Cilde kaybettiği nemi geri kazandırmak, kızarıklık ya da tahrişi yatıştırmak ve iyileşme sürecini desteklemek güneş yanığı tedavisinin temel amaçlarını oluşturur. Yanık etkilerini azaltmak ve ferahlama sağlamak için ilk etapta soğuk kompres, bol sıvı tüketimi, termal su spreyi kullanımı önerilebilir. Ardından cilt tipine uygun bir nemlendirici uygulanmalıdır. Şiddetli güneş yanığı vakalarında mutlaka dermatoloğa danışılmalıdır. (1)(2)(3) Güneş yanığına karşı en etkili yöntemler nelerdir öğrenmek, faydalı ürünler ve iyileşme sürecini destekleyen faktörler hakkında merak ettiğiniz tüm detaylar hakkında bilgi almak için yazımızı okuyabilirsiniz.
Güneş yanığı, cilt hücrelerinin zararlı ultraviyole ışınları içeren güneş ya da solaryum gibi kaynaklara aşırı maruz kalması sonucu gelişen akut bir cilt hasarıdır. Aslında bağışıklık sisteminin cilt hücrelerini korumak için verdiği bir alarm olarak ifade edilebilir. Güneş ışınları cilt hücrelerinin DNA’sını etkileyerek hasara yol açabilir. Bu durum bağışıklık sistemini uyararak güneş ışığına maruz kalan vücut bölgelerinde kızarıklık, ağrı, hassasiyet, ısı artışı ve şiddetli durumlarda cilt yüzeyinde kabarcıklara neden olabilir. Tedavi edilmeyen ve tekrarlanan güneş yanıkları ince çizgiler, kırışıklık gibi erken yaşlanma belirtilerine yol açabilir. (4)(5)
Güneş yanığının ana nedeni güneşin zararlı ultraviyole ışınlarına korunmasız biçimde uzun süre maruz kalmaktır. Ultraviyole ışınları cilt yüzeyindeki hücrelerin DNA’larını etkileyerek hasara neden olur ve bağışıklık sistemi hücreleri korumak için harekete geçer. Cilt hücreleri güneş ışınlarından etkilendiğinde kızarıklık, hassasiyet, acı hissi ve şişlik gibi iltihabi tepkiler görülebilir.
Güneş yanığının şiddeti; maruz kalınan süre, cilt renginin açıklığı, güneş kremi kullanımı ve öğle saatlerinde ışınların daha dik gelmesi gibi faktörlere bağlıdır. Buna ek olarak bazı streroidler, ağrı kesiciler, retinoidler ve antibiyotiklerin kullanımı da güneş ışınlarının verdiği hasarı artırabilir. (4)(5)
Güneş yanığı, ultraviyole ışınların cilt üzerinde yarattığı hasara göre derecelendirilir. Buna göre güneş yanığı dereceleri aşağıdaki gibi sınıflandırılır:
Cildin en dış tabakasında oluşan hasardır. Genellikle birkaç gün ya da bir hafta içinde kendiliğinden iyileşir. Kızarıklık ve hassasiyet hissi ile karakterizedir.
Ultraviyole ışınlarının cildin orta katmanında yani dermiste meydana getirdiği hasardır. Hasar gören cilt bölgelerinde kabarcıklar oluşur. İkinci derece güneş yanığının tedavisi haftalar dürebilir ve dermatolog tarafından önerilen bir tıbbi tedavi uygulanabilir.
Nadir görülen bir durumdur ve cildin yağ tabakası dahil olmak üzere tüm cilt katmanları ultraviyole ışınlarından etkilenebilir. Sinir uçları tahrip olabilir ve ciddi bir cilt sorunu olarak kabul edilir. Tedavi mutlaka dermatolog tarafından yapılmalıdır. (5)
Ultraviyole ışınları, güneş tarafından üretilen ve dalga boyları görünür ışıkta daha kısa olduğu için çıplak gözle görülemeyen bir çeşit enerjidir. Güneşten çıkan ultraviyole ışınları dünyaya ulaştığında vücut fonksiyonlarının yerine getirilmesinde önemli rol üstlenen D vitamini sentezlenmesine yardımcı olur. Dalga boyu uzunluğuna göre UVA, UVB ve UVC şeklinde üç çeşit ultraviyole ışını vardır. (6)(7) Bu ışınlar cilt üzerinde farklı etkilere neden olabilir:
Hafif güneş yanıkları cilt üzerinde geçici kızarıklık, hassasiyet ve bronzlaşma adı verilen ancak cilt hücrelerinde renk değişikliğine neden olan hasara yol açabilir. Kısa dönemli güneş yanıklarında ağrı, kabarcıklar ve şişlik gibi semptomlar gözlenir. Korumasız şekilde sık sık güneşe maruz kalmak, güneş yanıklarının tekrarlanmasına ve bunun sonucunda ince çizgiler, kırışıklıklar, elastikiyet kaybı ve kalıcı lekeler gibi sorunlara neden olabilir. Ayrıca cilt hücrelerinin DNA’sını etkileyerek hasara yol açabilir. (3)(4)(5)(8)
Güneşin zararlı ışınları herkesi etkileyebilir ancak bazı kişilerde bu etkiler çok daha hızlı ve şiddetli olabilir. Cilt hücrelerinde daha az melatonin (cilde rengini veren pigment) bulunan beyaz tenli kişilerin, hassas ciltlere sahip bebeklerin cildi güneş ışınlarına karşı daha hassastır. Dışarıda daha uzun süre vakit geçirmeye eğilimi olan çocuklar ve gençler, güneş ışınlarından yüksek oranda etkilenebilir. Antibiyotik, retinoid, diüretik gibi bazı ilaçları kullananlar ve bağışıklık sistemi zayıf olanlar güneş yanığına karşı daha duyarlıdır. Buna ek olarak güneş kremi olmadan güneş ışınlara maruz kalan ya da güneş altında çalışmak zorunda olan kişiler daha hızlı güneş yanığı geliştirme eğilimindedir. (3)(4)(5)(8)
Güneş yanığının akut döneminde cildi serinletip nemlendirmek kişinin rahatlaması ve semptomlarının hafiflemesi açısından önemlidir. Ilık bir duş alarak cilt ısısı düşürülebilir ve ferahlık hissi sağlanabilir. Ardından aloe vera, hyaluronik asit ya da panthenol gibi cildi yatıştıran bileşenlere sahip nemlendirici losyon ya da kremler uygulanabilir. Termal su spreyleri ile cilt rahatlatılabilir.
Vücudun toparlanmasına yardımcı olmak için bol su tüketmeye dikkat edilmelidir. Cilt üzerinde su kabarcıklarının oluştuğu şiddetli güneş yanığı vakalarında kabarcıkların patlatılmaması ve en kısa sürede dermatoloğa başvurulması önerilir. Güneş yanığının olduğu bölgenin güneş ışınlarından uzak tutulması için pamuklu ve bol kıyafetler giyilmesi gerekebilir. (3)(4)(5)
Güneş sonrası yatıştırıcı ve onarıcı bakım kremi
Normal ve Kuru Ciltler Hassas Ciltler Tüm Ciltler
Cildin bariyerini onarıcı, yatıştırıcı ve ultra nemlendirici hassas cilt bakım kremi
Hasar Görmüş Ciltler
Güneşe maruz kalan cilt nem kaybı yaşar ve kuru, gergin, rahatsız edici bir gerginliğe neden olur. Nem kaybını önlemek için güneş sonrası yatıştırıcı ve güneş yanıklarını onarıcı bir krem kullanılması önerilir. Güneş sonrası 8 saat boyunca etkili Bioderma Photoderm After Sun Gel-Cream güneş yanıklarının neden olduğu semptomların hafiflemesinde etkili olabilir. Hasar gören cilt bariyerinin onarılmasını desteklemek için yatıştırıcı ve ultra nemlendirici özelliğe sahip Bioderma Cicabio Cream + tercih edilebilir. Tüm aile bireylerinin güneş sonrası cilt bakımı için Bioderma Photoderm ürünleri kullanılabilir.
Güneş yanıklarının ultraviyole ışınları ile temasını minimuma çekmek için mutlaka güneş kremi kullanılmalıdır. Geniş spektrumlu Bioderma Photoderm SPOT SPF 50+ ile cildinizi hem güneş ışınlarından koruyabilir hem de lekelenme riskinin azalmasına yardımcı olabilirsiniz.
Hafif güneş yanığı vakaları birkaç gün ya da bir hafta içinde kendiliğinden geçebilir. Öncelikli olarak ılık duş almak ya da soğuk kompres uygulamak rahatsızlık hissini azaltabilir, semptomların hafiflemesine yardımcı olabilir. Güneş sonrası doğru cilt bakımı uygulamak iyileşme sürecinin hızlanmasına katkıda bulunabilir. Cilt tipine uygun nemlendiriciler ile güneş yanığının neden olduğu nem kaybı yeniden kazanılabilir. Şiddetli vakalarda örneğin cilt yüzeyinde su dolu kabarcıklar söz konusu ise mutlaka dermatolog önerisi ile ürün kullanılmalıdır. (3)(4)(5)
Bebek ve çocukların cildi güneş ışınlarına karşı çok daha hassastır. Güneşe aşırı derecede maruz kalmak cilt dokusunda ciddi hasarlara neden olabilir. Çocuklarda ve bebeklerde güneş yanığı oluştuysa öncelikle onları gölge bir bölgeye almalı ve ılık bir duş ya da soğuk kompres uygulaması yapılmalıdır. Nem kaybı yaşayan cildin kendine gelmesini sağlamak için onarıcı ve yatıştırıcı bileşenler içeren nemlendirici losyon ya da jeller kullanılmalıdır. Ayrıca güneşe maruz kalan kişinin bol sıvı tüketmesine özen gösterilmeli ve vücut ısısının dengelenip dengelenmediği gözlenmelidir. Ciltte kabarcıklar, ateş, halsizlik gibi durumlar söz konusu ise mutlaka en yakın sağlık kuruluşuna gidilmelidir. (9)
Güneş yanığından korunmak için en etkili yöntem cildi doğrudan güneş ışınlarına maruz bırakmamaktır. Bunun yanı sıra geniş spektrumlu ve en az 30 SPF koruyucu faktöre sahip güneş kremleri kullanılmalıdır. Her iki saatte bir ve her deniz ya da havuz çıkışı güneş kremi yenilenmelidir. Geniş spektrumlu Photoderm XDefense Ultra-Fluid SPF50+ ve Bioderma Photoderm ürünleri, güneşin zararlı ışınlarından korunmanız için iyi bir tercih olabilir. Buna ek olarak özellikle güneş ışınlarının dik olduğu 11.00 ve 16.00 saatleri arasında dışarı çıkmamaya özen göstermelisiniz. Dışarı çıkmak zorundaysanız güneş gözlüğü ve şapka takmalı, uzun giysiler tercih etmelisiniz. (3)(4)(5)(10)
Hafif güneş yanığı vakalarında evde uygulanabilecek bazı yöntemler hem semptomların hafiflemesine hem de cildin rahatlatılmasına yardımcı olabilir. Öncelikle cilt ısısını düşürmek ve ferahlık sağlamak amacıyla ılık bir duş alınabilir. Ardından nazik bir şekilde kurulandıktan sonra cildin nem dengesini sağlamak için aloe vera, hiyalüronik asit ya da panthenol içeren nemlendirici jel ya da losyonlar uygulanabilir. Bol sıvı tüketmeye özen gösterilmeli ve ağır makyajdan kaçınılmalıdır. Güneş yanığı geçene kadar güneş ışınlarına maruz kalmamaya dikkat edilmelidir. (3)(4)(5)(11)
Güneş ışınları cilt hücrelerinin DNA’sında hasara neden olabilir. Hasar gören cilt hücreleri canlılığını kaybeder ve dökülür.
Öncelikle güneş yanığı semptomlarını hafifletmek için ılık duş ya da soğuk kompres uygulanmalıdır. Ardından cilt tipine uygun nemlendirici jel ve losyonlarla kaybedilen nemin geri kazanılması sağlanabilir. Bol sıvı tüketmek de iyileşme sürecini destekleyerek güneş yanıklarının çabuk iyileşmesine katkıda bulunabilir.
Hafif güneş yanığı vakalarında güneş yanığı acısı 2-3 gün ya da bir hafta içinde kendiliğinden geçer. Ancak şiddetli yanıklarda iyileşme süresi birkaç haftayı bulabilir.
8 saat boyunca etkili Bioderma Photoderm After Sun Gel-Cream güneş yanıklarının neden olduğu semptomların hafiflemesinde etkili olabilir. Hasar gören cilt bariyerinin onarılmasını desteklemek için yatıştırıcı ve ultra nemlendirici özelliğe sahip Bioderma Cicabio Cream + tercih edilebilir. Tüm aile bireylerinin güneş sonrası cilt bakımı için Bioderma Photoderm ürünlerini inceleyebilirsiniz.
Güneş yanığının neden olduğu koyu renkli cilt rengi cilt hücreleri kendini yeniledikçe açılabilir. Süreci hızlandırmak için niasinamid ve C vitamini içeren nemlendirici kremler kullanılabilir. Ancak kalıcı lekeler için dermatolog önerisi ile tıbbi ürünler kullanılabilir.
Yanık acısı için öncelikle yanan bölgeye soğuk kompres yapılmalı ya da 10-15 dakika ılık duş alınmalıdır. Ardından aloe vera, panthenol ya da hiyalüronik asit içeren nemlendirici losyon ya da jeller kullanılabilir. Şiddetli ağzı durumunda doktor önerisi ile ağrı kesici kullanılabilir.
Güneş kararması genellikle birkaç hafta içinde cilt hücreleri yenilendikçe kendiliğinden geçer. Ancak kalıcı güneş lekeleri için mutlaka dermatoloğa başvurulmalıdır.
Hafif güneş yanığı vakalarında yüzdeki izler birkaç hafta içinde kendiliğinden geçebilir. Ancak şiddetli yanık sonrası lekeler yüzde iz bırakabilir. Bu nedenle güneş kremi kullanmak önemlidir.
Öncelikle ılık bir duş ile deniz suyundan temizlenmeli ve yanan bölgeye soğuk kompres uygulanmalıdır. Ardından nem kaybını hafifletmek için aloe vera, hyaluronik asit veya panthenol içeren nemlendirici jel ya da losyon kullanılabilir.
Güneş esmerliği yani bronzluk genellikle birkaç hafta içinde cilt hücreleri yenilendikçe kendiliğinden geçer. Ancak kalıcı güneş lekeleri için mutlaka dermatoloğa başvurulmalıdır.
Güneş yanığında iz kalmaması için öncelikle yanan bölgeye soğuk kompres uygulanmalı ya da ılık duş alınmalıdır. Cilt tipine uygun nemlendiricilerle kaybedilen nemin geri kazanılması sağlanmalıdır. Şiddetli güneş yanığı vakalarında oluşan kabarcıklar patlatılmamalı ve soyulan deri kopartılmamalıdır.
Yoğurt asidik bir besindir ve içeriğindeki bileşenleri güneş yanıklarının tahriş olmasına neden olabilir. Bu durum enfeksiyon riskini artırabileceği için güneş yanıklarına yoğurt kullanılması önerilmez.
Güneş yanığına ilk müdahale ılık bir duş ya da soğuk kompres uygulamasıdır. Duş sonrası nazik bir şekilde kurulanmalı ve nem kaybını geri kazanmak için cilt tipine uygun nemlendirici jel ya da losyon kullanılmalıdır.
Hafif güneş yanığı vakaları birkaç gün ya da bir hafta içinde kendiliğinden geçer. Şiddetli vakalarda iyileşme süreci yanığın durumuna göre birkaç hafta sürebilir.
Güneş yanığı gelişen bölgede geniş kabarcıklar, şiddetli ağrı ve acı hissi, yüksek ateş, mide bulantısı, baş dönmesi gibi durumlar söz konusu ise mutlaka en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Hafif güneş yanıkları birkaç gün içinde kendiliğinden geçer ve herhangi bir sağlık problemine yol açmayabilir. Ancak şiddetli güneş yanıkları ince çizgiler, kırışıklıklar, cilt elastikiyetinde kayıp gibi erken yaşlanma belirtilerine ve cilt lekelerine neden olabilir. Hatta uzun vadede cilt kanserine yakalanma riskini artırabilir.
Şiddetli güneş yanıklarında hücre DNA’sı hasar görebilir ve tekrarlayan güneş yanıkları uzun vadede cilt kanserine yakalanma riskini artırabilir.
Öncelikle kaşınan bölgenin kaşınmaması önemlidir. Kaşıntı durumunda ılık duş almak ya da soğuk kompres uygulamak kaşıntı hissini azaltabilir. Nem kaybını azaltmak için cilt tipine uygun nemlendirici losyon ve jeller de kaşıntının geçmesini destekleyebilir.
Güneşe daha çok maruz kalan omuz, sırt, yüz, göğüs ve bacaklarda güneş yanığı olma riski daha yüksektir.
Birinci derece güneş yanığı; cildin en dış tabakasında oluşan hasardır. İkinci derece güneş yanığı; ultraviyole ışınlarının cildin orta katmanında yani dermiste meydana getirdiği hasardır. Üçüncü derece güneş yanığı; nadir görülen bir durumdur ve cildin yağ tabakası dahil olmak üzere tüm cilt katmanları ultraviyole ışınlarından etkilenebilir.
Hafif güneş yanığı vakalarında güneş yanığı acısı 2-3 gün ya da bir hafta içinde kendiliğinden geçer. Ancak şiddetli yanıklarda iyileşme süresi birkaç haftayı bulabilir.
Kullanılan Kaynaklar:
